دیسک ترمز یکی از اجزای اصلی سیستم ترمز در خودروهای امروزی به شمار می‌رود، و ایمنی خودرو را فراهم می‌کند. هر وسیله‌ای که حرکت می‌کند نیاز دارد تا در زمان مناسبی متوقف شود. دیسک ترمز وظیفه کنترل و ایست وسیله نقلیه را به عهده دارد. دیسک ترمز یا اسم دیگر آن دیسک‌چرخ نقش چشمگیری در جلوگیری از خطرات ناشی از سرعت زیاد یا بی احتیاطی راننده دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره دیسک ترمز خودروتان بدانید.
دیسک‌ترمز چیست؟
در همه خودروهای سواری و سنگین از دیسک‌ترمز برای توقف سریع‌تر استفاده می‌کنند. همانطور که در تصویر مشاهده می‌کنید دیسک‌ترمز دایره شکل است و محل قرارگیری آن در میان چرخ‌ها و لنت‌ترمز است. دیسک‌ترمز روی چرخ‌های عقب و جلو سوار می‌شود و پس از فشردن پدال ترمز عمل و با ایجاد درگیری بین لنت‌ها و دیسک خودرو متوقف می‌شود. دیسک‌ترمز باید از مقاومت بالایی در برابر ضربه و گرما برخوردار باشد. آلیاژ استفاده شده در ساخت دیسک‌ترمز با تشخیص نظر سازنده و نیاز خودرو انتخاب می‌شود. انواع آلیاژ دیسک ترمز عبارت است از:
- فولاد ضدزنگ
- سرامیک کربن
- چدن خاکستری
- آلیاژهای تیتانیوم
- کامپوزیت ماتریکس آلومینیوم
دیسک‌ترمز‌های ساخته شده با فولاد ضدزنگ کاربرد بیشتری دارد و محبوبیت آن به علت ویژگی هایی مانند: مقاوم در برابر حرارت بالا و خوردگی، هزینه تولید پایین، حرارت قابل کنترل است.
اجزای اصلی دیسک‌ترمز چیست؟
سه قطعه اصلی تشکیل‌دهنده دیسک ترمز به شرح زیر است:
.1لنت ترمز: اهمیت این قطعه در خودرو بسیار زیاد است. لنت ترمز یکی از اصلی‌ترین عوامل حفظ امنیت سرنشینان و خودرو در جاده است. وظیفه این قطعه تولید نیروی اصطکاک برای ساکن کردن چرخ‌ها و کاهش سرعت خودرو می‌باشد. سلامت و طول‌عمر لنت ترمز به عوامل مختلفی بستگی دارد و با رعایت استفاده صحیح از خودرو و ارزیابی به موقع می‌توان از فرسودگی زودهنگام آن جلوگیری کرد.
.2کالیپرترمز: یکی دیگر از اجزا سیستم ترمز، کالیپر است وجود این قطعه در خودرو ضروری است. هر کالیپر از یک جفت صفحه فلزی تشکیل شده و با یک ماده جهت ایجاد اصطکاک بهم متصل شده‌اند. هر بار که پدال ترمز را فشار دهید نیرو وارد شده از سمت کالیپر به لنت‌ترمز باعث کاهش چرخش چرغ‌ها می‌شود. کالیپرها به دو نوع ثابت و شناور در خودروها به کار برده می‌شوند.
.3روتور: بخش متحرک و بزرگترین جز سیستم ترمز، روتور یا گردنده است. برای هر چرخ خودرو یک روتور نصب می‌شود. روتور ترمز زمانی که کالیپر به لنت‌ترمز فشار وارد می‌کند، اتفاق می‌افتد. در واقع اصطکاک ایجاد شده جهت کاهش سرعت از ساییده شدن لنت‌ترمز به سطح روتور‌ها ایجاد می‌شود. خودروسازان از چهار نوع روتور ترمز در وسایل نقلیه استفاده می‌کنند.
آشنایی با انواع دیسک‌ترمز
دیسک ترمزها با توجه به نوع و سازنده خودرو به دو دسته تقسیم می‌شوند:
دیسک‌ترمز معمولی
نام دیگر این دیسک، دیسک‌ترمز یکپارچه است. از خصوصیات دیسک‌های معمولی می‌توان به سطح صاف و صیقلی و جنس آهنی آن اشاره کرد. از معایب این دیسک، جنس آن است؛ زیرا آهن ضریب حرارتی بالایی ندارد و به راحتی داغ می‌شود. دیسک معمولی دوام کمتری نسبت به دیسک خنک‌شونده دارد همچنین در ترمزگیری عملکرد صحیحی ندارد و برای خودروهای سواری درون شهری و مناطق گرمسیر مناسب نیست.
دیسک‌ترمز خنک‌شونده
در صنایع پیشرفته خودروسازی از دیسک‌ترمز خنک‌شونده استفاده می‌شود. این نوع دیسک به طرز بسیار حرفه‌ای توسط مهندسان طراحی شده که می‌تواند، گرمای ایجاد شده به هنگاه ترمز را از بین صفحات خارج کند. سیستم ترمز خنک‌شونده یا هوا خنک در عمل ترمزگیری بسیار دقیق و سریع عمل می‌کند. این قطعه در برابر ضربه مقاوم بوده و طول عمر بیشتری دارد. دیسک‌های ترمز خنک‌شونده دارای انواع مختلفی هستند.
دیسک‌ترمز خنک‌شونده سوراخ‌دار: سوراخ‌های تعبیه شده در این مدل دیسک‌ترمز وظیفه خروج هوا و دود را به عهده دارند.
دیسک‌ترمز خنک‌شونده شیار‌دار: وجود شیار در دیسک به کاهش حرارت کمک می‌کند. این نوع دیسک‌ها در ماشین‌های مسابقه‌ای بکار برده می‌شود.
دیسک‌ترمز خنک‌شونده مختلط: در سطح این نوع دیسک شیار و سوراخ وجود دارد و در پایین آمدن دمای دیسک عملکرد خوبی نشان می‌دهد.
دیسک‌ترمز خنک‌شونده موج‌دار: قابلیت صفحات موج‌دار بسیار بالا است و تولید آن توسط شرکت‌های بزرگ خودروسازی صورت می‌گیرد.
چه مشکلاتی برای دیسک‌ترمز به وجود می‌آید؟
نشانه‌های خرابی ترمزهای دیسکی متنوع است و راننده با مشاهده هر یک از این علائم باید سریعا برای تست قطعات و برطرف کردن ایرادات اقدام نماید. سلامت این قطعه در خودرو بسیار مهم است زیرا هر نوع خرابی دیسک‌ترمز پیامد جانی در پی خواهد داشت. در نظر داشته باشید برای رفع مشکلاتی مثل ترمز خودرو به تعمیرگاه‌ها و افراد مجرب مراجعه کنید.
- روشن شدن چراغ چک ترمز خودرو
- لرزش پدال ترمز
- نشت روغن ترمز
- طولانی شدن مسیر خط ترمز
- شنیدن هر نوع صدا مانند صدای سوت به هنگام فشار دادن پدال ترمز
- سفت شدن پدال ترمز
- عوض شدن مسیر خودرو و متمایل شدن به سمت دیگر
- لرزش فرمان به هنگام ترمزگیری
- کاهش اثر و قدرت ترمزگیری
- نازک شدن ضخامت دیسک‌ترمز
- تاب برداشت دیسک‌ترمز
- مشاهده دود و استنشاق بوی سوختگی
- در برخی موارد روشن شدن چراغ ترمز دستی نیز مشاهده شده است.
به چه دلایلی دیسک‌ترمز معیوب می‌شود؟
دیسک‌ترمز خودروها با هر نوع کیفیت و برند طول عمر مفید دارند که در صورت اتمام باید تعویض گردند. به دلایل مختلفی دیسک‌ترمز معیوب می‌شود که برخی از این موارد به آسیب‌های فیزیکی و محیطی برمی‌گردد، نقش راننده در نحوه ترمزگیری درست نیز موثر است.
دلایل عمده خرابی دیسک‌ترمز:
- ایجاد ترک یا شکستگی در لنت‌ترمز
- وجود ساییدگی در لنت‌ترمز و بی‌توجهی در تعویض آن
- اختلاف دما ناگهانی
- با شدت ترمز گرفتن
- استفاده از دیسک‌ترمز نامرغوب و مواد اولیه بی‌کیفیت بکار برده شده در لنت‌ترمز
- وارد شدن ضربه‌های سنگین به لنت‌ترمز
- تردد زیاد از مسیرهای آبی
- بالا رفتن بیش از حد حرارت در سیستم ترمز
- بهترین زمان برای تعویض دیسک ترمز
در حال حاضر قاعده کلی برای تعویض دیسک‌ترمز وجود ندارد و اقدام این امر به شیوه رانندگی، نگهداری خودرو و بروز هر نوع مشکل خرابی در ترمز بستگی دارد. به طور معمول ترمزهای یک خودرو حدود 40 هزار تا 60 هراز کیلومتر کارکرد دارند و بعد طی این مقدار مسیر باید تعویض شوند. یکی دیگر از معیارها، میزان ساییدگی در سطح دیسک است، مقدار ساییش دیسک در چرخ عقب و جلو متفاوت است.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش بر آن شده که با نقش و ضرورت دیسک‌ترمز در خودرو آشنا شوید. رانندگان عزیز همیشه عملکرد قطعات خودرو را به صورت دوره‌ای مورد بررسی قرار دهید تا از خطرات جانی در امان باشید. علاوه بر حفظ امنیت تعویض به موقع دیسک‌ترمز باعث کاهش هزینه خواهد شد.